‘Se ó kuriji ó-nia oan sira, sira sei lori ba ó dame no ksolok.’ ~ Provérbiu 29:17 CEV
Iha tinan balun liu ba, sosiolojista sira no psikolojista sira kona-ba labarik sira nian deskobre buat ida ne’ebé mak interesante teb-tebes. Matenek-na’in sira asume katak, tau serku hodi haleu fatin ne’ebé mak labarik sira halimar ba, sei halo labarik sira sente limitadu ba iha sira-nia divertimentu. No bazeia ba iha teoria ida ne’e, deside tiha ona hodi hasai tiha serku ne’ebé mak haleu labarik sira nia fatin halimar nian hodi nune’e labarik sira labele sente konfinadu iha laran. Ba sira-nia espantu, efeitu seluk ne’ebé mak kontráriu akontese. Peskizadór sira deskobre katak, labarik sira sai inibidu liu (ka terhambat) iha sira-nia atividade sira. Sira halibur malu liu iha parte klaran husi sira-nia fatin halimar nian, no labarik sira hasai sinál sira inseguransa nian. Buat ne’ebé interesante mak, bainhira serku ne’e tau fila fali hodi haleu sira-nia fatin hodi halimar nian, labarik sira halimar fila fali ho entuziasmu ne’ebé mak aas no ho livre. Lisaun saida mak ita bele aprende husi ida ne’e? Ita hotu-hotu presiza limite sira – buat ida ne’ebé uza hodi define limite husi seguransa. Iha ne’ebé ‘peskizadór sira’ teoriza katak limite sira impede kreatividade, labarik sira iha fatin halimar nian fó evidénsia sira katak ita presiza esplikasaun klaru kona-ba buat ne’ebé mak seguru no bele simu ba iha matenek (ka kecerdikan) no ba iha inventividade (ka daya cipta) hodi bele florese. Ida ne’e dehan katak ó-nia oan sira sei florese no ó sei sai inan-aman ne’ebé mak di’ak liu bainhira komunika ho di’ak manuál sira, no konsekuénsia sira bainhira la halo tuir manuál sira komprende ho klaru tiha ona. Iha istória komik ida kona-ba aman ida ne’ebé mak sosa telefone primeiru ba iha ninia oan mane joven ida. Molok nia fó telefone ne’e ba ninia oan mane, nia dehan ba nia oan mane, ‘Oan, telefone ida ne’e mak telefone ne’ebé májiku.’ ‘Tebes ga?’ ninia oan mane husu. ‘Sin,’ nia aman hatán. ‘Bainhira ó hatudu la respeitu ba ó-nia mamá dala ida de’it – telefone ida ne’e sei lakon!’ No se ó sosa telefone ida ba ó-nia oan, telefone ida ne’e tenke telefone ida ne’ebé mak májiku hotu.
Pontu importante: Na’i Maromak tau lei sira hodi nune’e bele susesu iha moris, no Na’i Maromak rekompensa sira ne’ebé mak respeita lei hirak ne’e. Iha Eskritura nia laran: ‘Estuda Livru Instrusaun ida ne’e ba beibeik… obedese ba buat hotu ne’ebé mak hakerek iha ninia laran… no ó sei susesu iha buat hotu ne’ebé mak ó halo iha moris ne’e.’ (Josue 1:8 NLT) ~ SML
Hahán ba klamar: Jonas 1:10-2:10 ; Mateus 12:38-42